Documentation: | BH CENSUS 1981 (BOS) |
Document: | BH Census 1981 |
citation: | Social Explorer, Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine |
DEFINICIJE
Starost
Starost se u rezultatima popisa 1981. godine iskazuje prema navršenim godinama života. Taj podatak je izveden u toku obrade iz odgovora na pitanje o datumu (dan, mjesec i godina) rođenja. Svaka grupa starosti obuhvata osobe koje su navršila broj godina naveden unutar granica intervala.
Bračno stanje
U popisu 1971. godine, kao i svim prethodnim popisima stanovništva Jugoslavije, podaci o bračnom stanju prikupljali su se prema formalno pravnom kriterijumu. Mogući odgovori na ovo pitanje bili su: neoženjen-neudata, oženjen-udata, udovac-udovica, razveden-razvedena.
Broj živorođene djece majke
Pitanje o broju živorođene djece u popisu 1981. godine je postavljeno i na njega su odgovarale sve ženske osobe koje su rađale. Kao živorođeno dijete smatralo se ono koje je po rođenju davalo znake života, čak i ako je ubrzo poslije rođenja umrlo.
Aktivnost
Najopćija statistička podjela stanovništva u ekonomskom smislu je podjela po aktivnosti. U popisu stanovništva 1981. godine pojam i klasifikacija privredne aktivnosti potpuno su istovjetni. Cjelokupno stanovništvo grupisano je u tri osnovne kategorije:
Djelatnost
Djelatnost se po metodologiji popisa 1981. godine definiše kao vrsta proizvodnje ili usluga kojom se bavi radna ili druga organizacija. Za zaposlene osobe to je ona grana djelatnosti u kojoj je raspoređena radna jedinica ili radna organizacija u cjelini. Za ostale aktivne osobe, to je ona grana djelatnosti u kojoj te osobe obavljaju svoje zanimanje.
Zanimanje
U popisu stanovništva 1981. godine zanimanje se odnosi samo na vrstu poslova koje pojedine osobe obavljaju u cilju sticanja sredstava za život, tzv. aktivne osobe.
Društveno-ekonomski položaj
Pitanje o društveno-ekonomskom položaju u zanimanju postavljeno je u popisu 1981. godine sa ciljem da se vidi u kojem svojstvu aktivne osobe obavljaju svoje zanimanje (osim osoba na privremenom radu u inostranstvu), kao i izdržavane osobe čiji izdržavaoci obavljaju zanimanje (osim osoba na privremenom radu u inostranstvu), tj. da se omogući diferenciranje aktivnog stanovništva u kategorije: radnik u udruženom radu, radnik kod osobe koja samostalno obavlja djelatnost, udruženi zemljoradnik ili zanatlija, osoba koja samostalno obavlja djelatnost i ne koristi rad drugih osoba, osobe koje samostalno obavljaju djelatnost i koriste rad drugih osoba i osobe koje rade na imanju, u zanatskoj ili drugoj radnji nekog od članova domaćinstva.
Poljoprivredno stanovništvo
U popisu stanovništva 1981. godine poljoprivredno stanovništvo čine aktivne osobe, čije je zanimanje svrstano u vrstu zanimanja „poljoprivrednici“ ili „ribari i lovci“, a takođe i izdržavane osobe čiji izdržavaoci obavljaju neko od zanimanja iz pomenutih vrsta zanimanja. Pri tome nije bitno da li aktivna osoba, odnosno izdržavalac izdržavane osobe svoje poljoprivredno zanimanje obavlja u okviru djelatnosti „poljoprivreda i ribarstvo“ ili u nekoj drugoj nepoljoprivrednoj djelatnosti.
Doseljeno stanovništvo
Doseljeno stanovništvo pojedinog naselja čine sve osobe koje od rođenja ne žive neprekidno u tom naselju, odnosno sve osobe koje su prije popisa bile stalno nastanjene u nekom drugom mjestu u Jugoslaviji ili u inostranstvu. Za osobe koje su se selile više puta, kao mjesto iz kojeg su doseljene smatrano je mjesto u kojem su bile stalno nastanjene neposredno prije nego što su se doselile u mjesto popisa.
Školska sprema
Podatak o školskoj spremi prikupljen je za sve osobe, osim za predškolsku djecu i redovne učenike osnovnih škola u popisu 1981. godine. Pod školskom spremom smatra se najviša završena škola, bez obzira na to da li je školska sprema stečena, završavanjem neke redovne škole ili završavanjem škole koja zamjenjuje redovne škole, polaganjem ispita u redovnoj školi ili završavanjem kursa za skraćeno završavanje neke škole kojim se po postojećim propisima stekla odgovarajuća školska sprema.
Pismenost
Kao pismena osoba smatrana je pismenim koja zna da pročita i napiše tekst u vezi sa svakidašnjim životom, odnosno da pročita i napiše pismo, pri čemu je svejedno na kojem jeziku i pismu zna da čita i piše.
Narodnost
U popisu 1981. godine, kao i su svim poslijeratnim popisima stanovništva, odgovor na pitanje o narodnosti upisivan je u popisne obrasce prema slobodno izraženoj pripadnosti narodu, odnosno narodnosti građanina.
Maternji jezik
Pod „maternjim jezikom“ podrazumijeva se jezik koji je neka osoba naučila da govori još u ranom djetinjstvu. Ako je neko u ranom djetinjstvu govorio više jezika, to je jezik koji on smatra svojim maternjim jezikom, a za nijeme osobe jezik kojim se u njihovoj kući pretežno govori.
Područje iz koga je doseljeno
Ovo obilježje odnosi se na osobe koje su od rođenja bar jednom mijenjale mjesto stalnog stanovanja. Za osobe koje su samo jednom mijenjale mjesto stalnog stanovanja, smatra se da su doselile iz mjesta rođenja, odnosno iz mjesta stalnog stanovanja majke u vrijeme njihovog rođenja. Za osobe koje su više puta mijenjale mjesto stalnog stanovanja, podaci se odnose na posljednje preseljenje.
Porodica
Pod porodicom podrazumijeva se porodična zajednica koja se sastoji samo od bračnog para, ili od roditelja (oba ili jednog) i njihove djece koja nisu u braku.
Domaćinstva
Domaćinstvo je u popisu stanovništva 1981. godine definisano kao porodica ili druga zajednica osoba za koje je izjavljeno da zajedno stanuju i zajednički troše svoje prihode za podmirenje osnovnih životnih potreba, bez obzira da li se svi članovi stalno nalaze u mjestu gdje je nastanjeno domaćinstvo ili neko od njih boravi duže vrijeme u drugom naselju zbog rada, školovanja ili drugih razloga. Kao posebno domaćinstvo smatrana je i svaka osoba koja u mjestu popisa živi sama i kojae nema svoje domaćinstvo u drugom mjestu, bez obzira da li stanuje u posebnom stanu, kao podstanar ili samačkom hotelu, kao i da li stanuje u istoj sobi sa drugim samcem ili stanodavcem, ali sa njima ne troši zajednički svoje prihode.
Porodična i neporodična domaćinstva
Porodična domaćinstva su ona koja u svom sastavu imaju najmanje jednu porodicu, bez obzira da li pored članova porodice u sastavu domaćinstva ima i osoba koje nisu članovi porodice.
Neporodična domaćinstva su sva samačka domaćinstva, kao i višečlana domaćinstva koja u svom sastavu nemaju nijednu porodicu.
Domaćinstva koja imaju poljoprivredno gazdinstvo
U popisu se smatralo da domaćinstvo ima poljoprivredno gazdinstvo, ako njegovi članovi koriste najmanje 10 ari obradivog zemljišta. Takođe je smatrano da domaćinstvo ima poljoprivredno gazdinstvo i kad članovi domaćinstva koriste površinu manju od 10 ari obradivog zemljišta, pod uvjetima da imaju najmanje: kravu i tele ili june, kravu i dva odrasla grla sitne stoke iste vrste, odraslih ovaca i/ili svinja, 50 komada odrasle živine ili 20 košnica pčela.
Stan
Popisom su takođe obuhvaćeni svi stanovi na teritoriji SFRJ, bez obzira da li se koriste za stalno ili privremeno stanovanje (za odmor i rekreaciju ili u vrijeme sezonskih radova) ili su nenastanjeni, kao i druge prostorije koje nisu sagrađene kao stan, ali su se u vrijeme popisa koristile za stanovanje. Popisom nisu bili obuhvaćeni stanovi u svojini stranih država.
Stanom se smatra građevinski povezana cjelina namijenjena za stanovanje, koja se sastoji od jedne ili više soba, sa odgovarajućim pomoćnim prostorijama (kuhinja, ostava, predsoblje, kupatilo, toalet i sl.), ili bez pomoćnih prostorija i ima jedan ili više posebnih ulaza.
Od definicije stana odstupalo se samo u slučaju ako je neko domaćinstvo, pored jednog stana kao građevinske cjeline, koristilo preko cijele godine još jednu prostoriju, na primjer, jednu sobu ili kuhinju, koja je građevinski odvojena od glavnih prostorija stana (nalazi se u drugoj zgradi na istom placu, ili u istoj zgradi, ali ima poseban ulaz). Takva prostorija propisana je kao da se nalazi u sastavu stana. Po pravilu, obuhvaćeni su samo završeni stanovi. Stan se smatra završenim, ako su na njemu završeni svi predviđeni građevinski, instalaterski i završni radovi, tako da je u cjelini osposobljen za stanovanje.