Starost i spol

Starosno-spolna struktura stanovništva predstavlja najvažniju demografsku karakteristiku svake populacije. Starost stanovništva iskazuje se u navršenim godinama života, prema stanju na dan 30. septembra 2013. godine u 24. 00 sata, što predstavlja kritični momenat popisa. Spol je jedno od osnovnih demografskih obilježja i prikupljano je u svakom popisu stanovništva. Ukoliko za neku osobu na popisnom obrascu nije dat odgovor na pitanje o spolu, tokom obrade popisne građe, podatak o spolu je dodat na osnovu drugih podataka o osobi (jedinstveni matični broj, položaj člana u porodici, pitanje o broju živorođene djece i sl.).

Bračno stanje

Podaci o stanovništvu prema zakonskom bračnom statusu su prikupljeni na osnovu izjave osoba o njihovom formalno-pravnom bračnom statusu. U popisu 2013. godine prvi put su prikupljeni i podaci o osobama koje žive u neformalnoj zajednici. Prema formalno-pravnom kriteriju, stanovništvo staro 15 i više godina je razvrstano prema bračnom statusu u četiri kategorije: nikad oženjen/udata, oženjen/udata, razveden/razvedena i udovac/udovica.

Fertilitet za žensko stanovništvo staro 15 i više godina

Podaci o broju živorođene djece relevantni su kako za sagledavanje konačnog efektivnog fertiliteta (za žene izašle iz fertilnog perioda) i dosadašnjeg efektivnog fertiliteta (ukoliko je riječ o ženama koje se nalaze u fertilnom periodu), tako i za sagledavanje obima neučestvovanja žena u reprodukciji. Pored podataka o broju živorođene djece, u popisu 2013. godine prikupljeni su i podaci o mjesecu i godini rođenja prvog, drugog i najmlađeg živorođenog djeteta.

Etničko/ nacionalno izjašnjavanje

Članom 12. Zakona o popisu definisano je da osobe nisu obavezne da se izjašnjavaju o etničkoj/ nacionalnoj pripadnosti. U skladu s tim, ispitanici su imali mogućnost da se ne izjasne o ovim pitanjima.

Izjašnjavanje o vjeroispovijesti

Članom 12. Zakona o popisu definisano je da osobe nisu obavezne da se izjašnjavaju o vjerskoj pripadnosti. U skladu s tim, ispitanici su imali mogućnost da se ne izjasne o ovim pitanjima.

Maternji jezik

Pod maternjim jezikom podrazumijeva se jezik koji je neka osoba naučila govoriti u ranom djetinjstvu, odnosno jezik koji osoba smatra svojim maternjim jezikom, ako se u domaćinstvu govorilo više jezika.

Mjesto rođenja

Za mjesto rođenja upisivalo se ono mjesto (naseljeno mjesto, općina ili druga država) gdje je osoba zaista rođena, a koje je upisano u lične dokumente. Za osobe rođene u zemlji prikupljeni su podaci o općini i naseljenom mjestu dok su za osobe rođene u inostranstvu prikupljeni samo podaci o zemlji rođenja.

Mjesto ranijeg stanovanja

Određivanje kontigenata autohtonog stanovništva, odnosno osobe koje od rođenja stanuju u istom mjestu i nisu se nikada selile, i doseljenog stanovništva vrši se na osnovu pitanja da li se osoba doselila u mjesto popisa iz drugog naseljenog mjesta u BiH ili iz druge države. Za osobe koje su se doselile u mjesto popisa iz drugog mjesta u BiH prikupljani su podaci o općini i naseljenom mjestu iz kojeg su se osobe doselile u mjesto popisa kao i podaci o mjesecu i godini doseljenja. Za osobe koje su se u mjesto popisa doselile iz inostranstva prikupljani su podaci o zemlji iz koje se osoba doselila i podaci o mjesecu i godini doseljenja.

Izbjeglice iz BiH

Izbjeglice iz BiH su državljani BiH koji su se nalazili izvan BiH, a koji su zbog sukoba bili prognani iz svog prebivališta ili su napustili svoje prebivalište u BiH i izbjegli u inostranstvo. Izbjeglicama su smatrana i djeca koja su rođena tokom trajanja izbjeglištva jednog od roditelja kao i sve osobe čije je trajanje izbjeglištva bilo kraće od godinu dana.

Raseljene osobe

Za raseljene osobe prikupljeni su podaci o općini i naseljenom mjestu iz kojeg su raseljene u periodu nakon 30.04.1991. godine. Raseljenim osobama smatrana su i djeca koja su rođena u vrijeme dok je jedan od roditelja imao status raseljene osobe. Pored podataka kojima su identifikovane raseljene osobe, prikupljeni su i podaci o tome da li se osoba vratila u naseljeno mjesto iz kojeg je raseljena kao i podaci o formalno-pravnom statusu raseljene osobe.

Državljanstvo države

Podaci o državljanstvu prikupljeni su na osnovu izjave osobe obilježavanjem jednog od navedenih odgovora: BiH, BiH i druge države, druge države ili bez državljanstva.

Ekonomska aktivnost

Ekonomski aktivno stanovništvo čine osobe koje obavljaju neko zanimanje i osobe koje su nezaposlene. Osobe koje obavljaju neko zanimanje tj. zaposlene su osobe koje imaju 15 godina i više i koje su u referentnoj sedmici od 23. do 29. septembra radile/obavljale aktivnost najmanje jedan sat za plaću ili naknadu, bez obzira na njihov formalni status ili nisu radile u referentnoj sedmici, ali imaju posao na koji će se vratiti. Nezaposlene su osobe koje imaju 15 i više godina i koje nisu radile u referentnoj sedmici, aktivno su tražile posao zadnjih mjesec dana i mogle bi početi raditi u naredne 2 sedmice.

Ekonomski neaktivno stanovništvo su osobe koje nisu razvrstane ni u jednu gore navedenu kategoriju. Ekonomski neaktivne osobe su učenici (15 i više godina), studenti, penzioneri, domaćice, osobe nesposobne za rad, te ostale ekonomski neaktivne osobe.

Aktivnost

Podaci o aktivnosti prikupljani su za sve osobe 15 i više godina starosti, tj. osobe rođene prije 01.10.1998. godine. Na postavljeno pitanje o obavljanju aktivnosti barem jedan sat u toku sedmice od 23. do 29. septembra 2013. godine radi sticanja sredstava za život ili u svojstvu neplaćenog pomažućeg člana, osobe su mogle da se izjasne da su obavljale aktivnost ili da nisu obavljale aktivnost, ali imaju posao na koji će se vratiti ili da nisu uopće obavljale aktivnost.

Radni status

Podaci o položaju osobe u zaposlenosti, tj. radnom statusu osobe prikupljani su za sve osobe koje su tokom sedmice od 23. do 29. septembra 2013. godine radile/obavljale neku aktivnost barem jedan sat kako bi stekle sredstva za život ili bile neplaćeni pomažući član ili nisu radile, ali su imale posao na koji će se vratiti, odnosno za osobe koje su nekada radile/obavljale aktivnost. Osobe su mogle da se izjasne za jedan od slijedećih položaja u zaposlenosti:

1. Zaposlenik: osoba koja radi za poslodavca i koja za svoj rad prima plaću ili naknadu bilo u novcu ili naturi, bez obzira da li imaju formalni ugovor o zaposlenju ili ne;
2. Poslodavac: osoba koja je vlasnik preduzeća, prodavnice, kancelarije ili radi u kooperaciji sa drugom osobom, a pri tome zapošljava radnike;
3. Samozaposlen: osoba koja je vlasnik preduzeća, prodavnice, kancelarije ili radi u kooperaciji sa drugom osobom, a pri tome ne zapošljava radnike.

Zanimanje

Zanimanje osobe je skup poslova i radnih zadataka koji su sadržajno i organizaciono srodni i povezani, a za njihovo obavljanje potrebna su znanja, sposobnosti i vještine. Zanimanje osobe određivano je prema vrsti posla, a ne (isključivo) prema školskoj spremi ili zvanju stečenom obrazovanjem.

Djelatnost

Djelatnost je karakteristika ekonomske aktivnosti preduzeća, ustanove, zanatske radnje, slobodnog zanimanja, poljoprivrednog imanja ili bilo kojeg drugog oblika poslovnog subjekta, ali i samostalnog posla, u kojem osoba obavlja svoje zanimanje radi sticanja sredstava za život. Djelatnost poslovnog subjekta u kojem osoba radi ne zavisi od specifičnog posla, odnosno zanimanja kojeg osoba obavlja, nego od karakteristika ekonomske aktivnosti poslovnog subjekta koja se najčešće iskazuje vrstom roba i usluga koje subjekt proizvodi ili pruža.

Najviša završena škola

Pod najvišom završenom školom podrazumijeva se vrsta škole čijim je završavanjem osoba stekla najviši nivo obrazovanja i diplomu ili svjedočanstvo o završenoj školi. Nije se pravila razlika da li je škola završena u redovnoj školi ili u školi koja zamjenjuje redovnu (npr. škole za obrazovanje odraslih), odnosno da li je završena polaganjem ispita u redovnoj školi ili završavanjem nekog kursa za skraćeno školovanje (npr. kurs za skraćeno završavanje osnovne škole itd.) u sklopu redovne škole. Kursevi čijim se završetkom nije steklo svjedočanstvo redovne škole, nisu se uzimali u obzir kao odgovori na ovo pitanje, nego se davao odgovor o prethodno završenoj školi iz formalnog sistema obrazovanja.

Stečeno zvanje

Podaci o stečenom zvanju prikupljeni su za sve osobe koje kao najvišu završenu školu imaju završenu visoku školu, fakultet, akademiju ili univerzitet. S obzirom da su u visokom obrazovanju izvršene reforme kojima su primijenjeni principi Bolonjske deklaracije, podaci o stečenom zvanju obuhvataju zvanja stečena prema starom programu studiranja i zvanja stečena prema bolonjskom programu studiranja. Podaci o zvanjima koja su stečena prema starom programu visokog obrazovanja obuhvataju podatke o diplomiranim, specijalistima, magistrima i doktorima nauka.

Pismenost

Pismenom se smatra osoba koja može sa razumijevanjem i pročitati i napisati kratku, jednostavnu izjavu o svom svakodnevnom životu, u suprotnom osoba je nepismena.

Kompjuterska pismenost

Kompjuterska pismenost definiše se kao sposobnost osobe da obradi tekst, izradi tabele, koristi e-mail i internet. Djelimično kompjuterski pismenom osobom smatra se osoba koja zna obavljati bar jednu od navedenih aktivnosti. Osoba koja ne zna da obavlja ni jednu od navedenih aktivnosti smatra se kompjuterski nepismenom.

Invaliditet

U skladu s preporukama Vašingtonske grupe za statistiku invaliditeta, podaci o invliditetu prikupljeni su na osnovu pitanja o vrsti poteškoće, stepenu poteškoće i uzroku poteškoće. Osobe su mogle da imaju više različitih vrsta poteškoća, a za svaku poteškoću prikupljeni su podaci o stepenu i uzroku poteškoće. Vrste poteškoće su: vid, sluh, hod, pamćenje, koncentracija, oblačenje i održavanje lične higijene, komunikacija.

Domaćinstva

Pоpisоm su оbuhvаćеnа svа individuаlnа (privаtnа) dоmаćinstvа оsоbа јеdinicа pоpisа, svа kоlеktivnа dоmаćinstvа (sаstаvlјеnа оd оsоbа kоје živе u ustаnоvаmа zа trајnо zbrinjаvаnjе dјеcе i оdrаslih, u bоlnicаmа zа smјеštај nеizlјеčivо bolesnih, u manastirima ili drugim vјеrskim оbјеktimа i slično).

 Domaćinstvom se smatra svaka porodična ili druga zajednica osoba („višečlano domaćinstvo“), tj. grupa od dvije ili više osobe koje zajedno zauzimaju cijelu stambenu jedinicu i njen dio i osiguravajući sebi hranu, a moguće i ostale potrepštine za život. Domaćinstvom se smatra i svaka osoba koja živi sama („samačko domaćinstvo“) u posebnoj stambenoj jedinici ili koja zauzima kao stanar, posebnu sobu ( ili sobe) u nekoj stambenoj jedinici, ali ni sa jednim stanarom te stambene jedinice zajednički ne čini dio višečlanog domaćinstva.

Dоmаćinstvоm sе smаtrајu i оsоbе kоје sе škоluјu u nаsеlјu popisa, а živе u brаčnој ili vаnbrаčnој zајеdnici (npr. studеntski brаkоvi). Dоmаćinstvоm sе smаtrајu i оsоbе bеz stаlnе аdrеsе, а zаtеčеnе su u nаsеlјu u kritičnоm mоmеntu pоpisа, kао štо su nоmаdi i bеskućnici.

Dоmаćinstvо sе mоžе sаstојаti оd јеdnе ili višе pоrоdicа i, оsim tоgа, mоžе imаti i člаnоvе kојi nе pripаdајu niјеdnој pоrоdici u dоmаćinstvu kоја sе pоpisuје. Таkоđе, pоstоје i dоmаćinstаvа u kојimа nеmа niјеdnе pоrоdicе, kао npr. sаmаčkа dоmаćinstvа, dоmаćinstvа kоја su sаstаvlјеnа оd srоdnikа (npr. brаt i sestra bеz rоditеlја) ili nеsrоdnikа kојi zајеdnički trоšе prihоdе rаdi zаdоvоlјаvаnjа оsnоvnih živоtnih pоtrеbа.

Porodica

Pоrоdicа је zајеdnicа kоја sе sаstојi sаmо оd brаčnоg ili vаnbrаčnоg pаrа, ili оd rоditеlја (оbа ili јеdnоg) i njihоvе dјеcе. Diјеtе (biоlоškо, usvојеnо, pаstоrаk) јеstе оsоbа kоја, bеz оbzirа nа stаrоst i nа brаčni stаtus, živi u dоmаćinstvu sа јеdnim ili sа оbа rоditеlја, pоd uvjetom dа nеmа brаčnоg/vаnbrаčnоg pаrtnеrа ili svоје diјеtе u tоm dоmаćinstvu.

Stanovi

Popisom su obuhvaćeni stanovi u državi, nezavisno o tome koriste li se za stanovanje, za neku drugu namjenu ili nisu naseljeni; objekti namijenjeni za kolektivno (institucionalno) stanovanje; druge nastanjene prostorije ili objekti koji nisu namijenjeni za stanovanje, a u vrijeme popisa se koriste za tu  namjenu.

Stan je građevinski povezana cjelina namijenjena za stanovanje, koja se sastoji od jedne ili više soba (od 4 ili više metara kvadratnih), sa odgovarajućim pomoćnim prostorijama (kuhinja, ostava, predsoblje, kupatilo, toalet/wc i sl.), ili bez pomoćnih prostorija i može imati jedan ili više specijalnih ulaza. 

Od definicije stana odstupa se kada domaćinstvo, pored jednog stana kao građevinske cjeline, koristilo preko cijele godine još jednu prostoriju, na primjer, jednu sobu ili kuhinju, koja je građevinski odvojena od glavnih prostorija stana (nalazi se u drugoj zgradi na istom placu, ili u istoj zgradi ali ima poseban ulaz). Te prostorije se popisuju kao sastavni dio stana, a ne kao poseban stan. Popisom se, po pravilu, obuhvataju samo završeni stanovi. Završen stan je stan u kojem su završeni svi predviđeni građevinski, instalacioni i završni radovi. Završen stan se može nalaziti u zgradi/kući koja nije potpuno završena, tj. u kojoj ima i nezavršenih stanova.